روز بيست و هشتم صفر، آغاز ولايت حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) است. مـاه ربيـعالاول، علاوه بر اينکـه ماه ولايت حضـرت امـام زمان(عَجَّلَ الله تَعالي فَرَجَهُ الشَّريف) هست که در روز هشتم ربيع الاول بعد از شهادت امام حسن عسگری(عَلَيهِ السَّلام)، دوران امامت آن حضرت آغاز گرديد، ماه ولايت و امامت حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) نيز می باشد که دوران امامتشان بعد از بيست و هشتم صفر آغاز شد.
شب اول ماه ربيع الاول، شب هجرت حضرت پیامبراسلام(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) از مکّه به مدينه است. در طول تاريخ اسلام، هجرتهای بسياری اتّفاق افتاده است، اما در اين ميان دو هجرت است که عالم را متحوّل کرده و مسير تاريخ را تغيير داده و باعث برقراری و استحکام توحيد گشته است؛ يکی هجرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) از مکه به مدينه و دوم هجرت حضرت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) از مدينه به نينوا است، که اوّلی هجرت بنا و دومی هجرت بقا می باشد «اَلاِسلامُ نَبَوِیُّ الحُدُوثِ وَ حُسِینِیُّ البَقاءِ»[1]. هجرت بنا توسط حضرت پيامبر اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) بنا نهاده شد و آنچنان مهم بود که مبدأ تاريخ اسلام قرار گرفت. هجرتی را که حضرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) انجام دادند، توسط امام علی(عَلَيهِ السَّلام) زمينه سازی شد و درواقع مقدمة اين هجرت عظيم، امام علی(عَلَيهِ السَّلام) بودند. درسها و تعاليم عاليهای در اين هجرت عظيم وجود دارد. در آن شب دو آية شريفه نازل شد که يکی، آيه چهل مبارکة توبه است که در مورد حضرت پيامبر اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) می باشد و ديگری آية شريفة دويست و هفت مبارکة بقره است که در مورد حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) میباشد. مشرکين که مدام در پی حضرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) بودند، آن حضرت به اِذن خداوند در درون غار مأوا گزيدند و کسانی که به خون حضرت تشنه بودند، در بيرون غار، در کمين آن حضرت بودند. مشرکين در دهنة غار قرار گرفتند ولی حضرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) با يقين به اينکه خداوند، ولی و سرپرست مؤمنان است «اَللهُ وَلِیُّ الَّذينَ آمَنُوا»[2]، آرام و با سکينتِ تمام در درون غار قرار داشتند و فرد همراه خود را که مضطرب و نگران بود، چنين آرامش میدادند که: «لا تَحْزَنْ اِنَّ اللهَ مَعَنا»[3]. آری وقتی يار و ياور انسان خداوند است و انسان به جايي تکيـه کرده که دو عالم بـه او تکيه دارد، هيچ چيز او را متزلزل نمیکند و از حال تعادل خارج نمیسازد. همه عالم جنود پروردگار هستند «لِلّهِ جُنُودُ السَّمواتِ وَ الاَرْضِ»[4] و تـا او نخواهد، اتفـاقی نمی افتد. چند عنکبوت به اذن الله بر درِ غار تار تنيدند و دشمن وقتی تارهای عنکبوت را ديد، خيال کرد کسی وارد غار نشده و برگشت. اگر ارادة خداوند بر امری تعلق بگيرد، همچنانکه با يک پشه به زندگی نمرود با آن دبدبه و کبکبه و ادّعای خدايي پايان داد، اينجا هم با چند تار عنکبوت، دشمنان الهی را برمی گرداند. جايي که خداوند بخواهد از انسان دفاع و حمايت و پشتيبانی کند، کس ديگری نمیتواند کاری از پيش ببرد.
«چه غم ديوار امت را کـه دارد چون تو پشتيبـان
چه باک از موج بحر آن را که باشد نوح کشتيبان»[5]
خداوند وکيل مدافع و حامی مؤمنان حقيقی و اوليای الهی است، ولذا ديگر خوف و حزنی برای آنان وجود ندارد «اَلا اِنَّ اَوْلِياءَ اللهِ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُون»[6].
زمينة هجرت حضرت پيامبر اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) را حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) فراهم آوردند. درحالی که چهل مرد مسلّح از چهل قبيلة متفاوت در شب هجرتِ حضرت پيامبر اسلام(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) آمده بودند تا آن بزرگوار را به شهادت برسانند و بدين طريق شريک جرم شده بودند تا قاتل مشخصی در ميان نباشد، حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) در بستر رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) قرار گرفتند. وقتی حضرت پيامبراکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) سئوال کردند که يا علی، آيا امشب در جای من میخوابی؟ آن حضرت سئوال نکردند که من زنده میمانم يا نه، بلکه سئوال کردند: يا رسول الله، آيا در اين صورت جان شما سالم میماند؟ زمانی که چهل مرد مسلّح آمدند و بالای بستر قرار گرفتند، حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) در خواب بودند، گفتند: بيدارش کنيم تا بيشتر زجر بکشد، ولی متوجّه شدند که حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) در رختخواب حضرت پيامبر اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) هستند و نااميد و مأيوس برگشتند. «در روایتی از امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) نقل شده که فرمودند: حق تعالی در آن شب به امیرالمؤمنین(عَلَيهِ السَّلام) بر فرشتگان مباهات کرد. خداوند متعال به جبرئیل و میکائیل فرمود: من در آسمان میان شما دو نفر برادری قرار داده ام، کدامیک از شما حاضر است جان خود را فدای برادر خود کند؟ ایشان هر یک در پاسخ دادن مکث کردند، خداوند فرمود: علی از شما جوان مردتر است که جان خویش را فدای برادرش کرده و در بستر او خفته است تا به جای او، علی را بکشند، به عزّت من بروید و بر او موکّل باشید و دشمن را از او دفع کنید»[7] و اين آية شريفه را نازل فرمود: «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ الله»[8] و در حقيقت آية شريفة «اِنَّ اللهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ اَنْفُسَهُمْ وَ اَمْوالَهُمْ بِاَنَّ لَهُمُ الْجَنَّة»[9] توسط حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) تفسير و معنا گشت. سودی را که خداوند در ازای جان و مال مؤمنان میپردازد، هيچکس نمیتواند بپردازد و کسی در اين معامله ضرر نمی کند. آری خداوند در مقابل جان و مال انسان، بهشت را می دهد و حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) در آن شب به زيباترين طريق، به اين آية شريفه عمل نمودند. مراتب اخلاص عمل و ايثار آن حضرت آنچنان در اوج قرار دارد که ايشان نه برای بهشت و نه برای فرار از دوزخ، بلکه برای جلب رضايت پروردگار «اِبْتِغاءَ مَرْضاتِ الله»[10] در بستر حضرت پيامبر اسلام(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) قرار گرفتند. آن بزرگوار جان خويش را فروختند تا رضايت الهی را بدست آورند. هر چيزی در عالم حدی دارد، بغير از رضايت الله و رضايت پروردگار اکبر است «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللهِ اَكْبَر»[11] و اين است که در آن شب، جناب جبرائيل(سلامُ اللهِعَلَيه) در بالای سر حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) و جناب ميکائيل(سلامُ اللهِ عَلَيه) در پايينِ سر آن حضرت قرار گرفتند و آن بزرگوار را تجليل کردند. مفسر معروف اهل تسنّن، «ثعلبی» نيز بعد از تحريف جريان مذکور، در آخر به اين نکته اشاره میکند که: وقتی حضرت علی(عَلَيهِ السَّلام) در بستر رسول خدا خوابيدند، جناب جبرئيل در بالای سر آن حضرت و جناب ميکائيل در پايين پايشان ايستاده بودند و جناب جبرئيل با صدای بلند گفتند: «آفرین، آفرین بر مِثل تو باد که خداوند به تو بر ملائکه مباهات نمود»[12]. در اين هنگام آية شريفة «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ الله» نازل شد و به اين علت آن شب تاريخی «ليلةُالمَبيت» نام گرفت.
با پايان يافتن دو ماه عزاداری و عرض ادب به پيشگاه خداوند و امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) و آغاز ماه ربيعالاول که ماه جشن و سرور معنوی است، متـأسفانه بساط گنـاه و محافل و مجالس معصيت آلود باز ميشود. واقعاً حيف است که بعد از دو ماه عرض ادب و بهرهمندی از فيوضات اين دو ماه عظيم، با شرکت در محافل معصيت، برکات حاصله را ضايع نماييم. ما از دانشگاه عاشورا برگشتهايم و دو ماه در محضر امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) عرض ادب نمودهايم. ما با حضرت زينب کبری(سَلامُ الله عَلَيها) همراهیها کرده ايم ولذا بايد خيلی مراقب خودمان در بساط و محافلِ آلوده به گنـاه و معصيت بـاشيم کـه حقيقتاً ظلمت زاست. حضرت رسول اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) و حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) و امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) و بالأخره حضرت امام زمان(عَجَّلَ الله تَعالي فَرَجَهُ الشَّريف) حاضر و ناظر و شاهد بر اعمال ما و حريم شکنیها و مجالس و محافل گناه و اختلاط زن و مرد و ... هستند. اميد است که همگی ما از آزمايشات الهی سربلند و روسفيد خارج شويم و از شفاعت آن بزرگواران بهره مند گرديم «اَللّهُمَّ ارْزُقْنی شَفاعَةَ الْحُسَيْنِ يَوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَكَ مَعَ الْحُسَيْنِ وَ اَصْحـابِ الْحُسَيْن الَّـذينَ بَـذَلُوا مُهَـجَهُمْ دُونَ الْحُسَيْن(عَلَيهِ السَّلام)»[13].
«بارالها! به روان مقدس حضرت محمد و آل محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ) درود فرسـت و در امـر ظهـور و فرج مـولا و مقتـدایمـان حضـرت ولیّ عصر(عجِّل اللهُ تعالی فَرَجَهُ الشَّريف) تعجیل بفرما. خداوندا! توفيق توبة حقيقی و رسيدن به عبوديّت و بندگی به همة ما عنايت بفرما. پروردگارا! همة ما را آشنا و عامل به وظايفمان مقرّر بفرما و پيامهای عاشورا را در وجود همة ما محقّق بفرما. خداوندا! توفيق حق پذيری و تبعيّت و پشتيبانی از حق به همة ما مرحمت بفرما. به بیماران مؤمنین شفای عاجل عنایت بفرما. اموات محترم غریق رحمت بفرما. به مسلمانان ستمدیده علی الخصوص مردم مظلوم فلسطین، عراق و سوریه نجات کرامت بفرما».
«بِالنَّبِيِّ مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ الطّاهِرينَ
صَلَواتُکَ عَلَيهِ وَ عَلَيهِمْ اَجْمَعينَ»
1- اسلام، به وسيلة حضرت پيامبر اکرم(صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَ‌الِه) بنا نهاده شد و به وسيلة امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) بقا يافت (بحارالانوار، ج44، ص381).
2- خداوند سرپرست کسانی است که ايمان آوردند (مبارکه بقره/257).
3- محزون نباش، همانا خداوند با ماست (مبارکه توبه/40).
4- برای خداوند است لشکريان آسمانها و زمين (مبارکه فتح/4).
5- سعدی(عَلَيهِ الرَّحمَة)
6- آگاه باشيد، همانا دوستان خداوند، نيست ترسی برای ايشان و نه ايشان اندوهناک میشوند (مبارکه يونس/62).
7- روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر قرآن، ج3، ص157
8- و از مردمان کسی هست که میفروشد جانش را برای طلب رضايت الهی (مبارکه بقره/207).
9- همانا خداوند خريد از مؤمنين جانهايشان و مالهايشان را به آنکه باشد برای ايشان بهشت (مبارکه توبه/111).
10- به جهت طلب خشنودی خداوند (مبارکه بقره/265).
11- و خشنودی از (جانب) خداوند بزرگتر است (مبارکه توبه/72).
12- ترجمه مجمع البيان، ج2، ص268
13- خداوندا، روزی فرما به من شفاعت امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) را در روز ورود و ثابت گردان برای من قدم صدق نزد تو همراه با امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) و اصحاب امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) کسانی که بذل کردند خون قلبشان را در راه امام حسين(عَلَيهِ السَّلام) (مفاتیح الجنان، فرازی از زیارت عاشورا).