در آیات شریفۀ سابق در مورد قوم یهود و بنی اسرائیل استفاده شد که خدای سبحان بیشترین نعمتها را به آنان داد و بیشترین پیامبران را برایشان ارسال فرمود و بزرگترین و بیشترین معجزات را برای آنها مقرّر فرمود، لکن بدترین و بیشترین ناسپاسی ها از آن قوم صادر شد که از هیچ ناسپاسی و ظلم و آزار و اذیّتی علیه پیامبرانشان کوتاهی نکردند، ولذا باعث شد که بدترین کیفرها را از خدای سبحان دریافت کنند.
خداوند متعال در ادامۀ همان کارشکنی های یهود، در آیۀ شریفۀ مورد بحث، یکی دیـگر از ظلم های یهود و بنی اسرائیل را بیـان میفرماید که این قوم ناسپاس، کفر را به جایی رسانیدند که حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) را با آن پاکی و قداست، مورد تهمت و افتراء قرار دادند و متّهم به زنا کردند، درحالی که خدای سبحان بارها از عفّت و پاکی و قداست ایشان در قرآن کریم دفاع فرموده است و تنها زنی است که خدای سبحان در قرآن کریم از ایشان نام برده است. البته مطلب مذکور به این معنا نیست که مقام حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) از وجود مقدّس حضرت فاطمه زهرا(سَلامُ اللهِ عَلَيها) برتر است، بلکه به این سبب که به ایشان تهمت و نسبت زنا داده شده و متّهم به ناپاکی کردند، لذا خدای سبحان بارها از حریم عفّت و قداست ایشان دفاع فرموده و مکرّر نام ایشان را در قرآن کریم بیان فرموده است. در روايتی از حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) آمده است: «فاطمه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) از آن جهت محدّثه ناميده شد كه فرشتگان بر او فرود مىآمدند و با او گفتگو مىكردند، همان گونه كه با مريم بنت عمران گفتگو مىكردند، آنها به فاطمه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) مىگفتند: اى فاطمه! همانا خداوند تو را برگزيده، و از پليدىها تطهير نموده، و تو را بر زنان دو عالم برترى داده است، پس اى فاطمه! خدايت را سپاس گزار بوده، وى را عبادت نما... شبى فاطمه(سَلامُ اللهِ عَلَيها) به آنها گفت: آيا آنكه در اين آيه («اِنَّ اللهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمينَ»[1])، نسبت به زنان دو عالم، فضيلت و برترى داده شده، مريم دختر عمران نبوده است؟ فرشتگان گفتند: مريم، بزرگ و برگزيدۀ زنان زمان خود بوده، ولى خداوند تو را بر تمامى زنان دو عالم از اوّلين تا آخرين ايشان برترى بخشيده است»[2].
خداوند متعال از حریم پاکی و قداست حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) دفاع فرموده و در این مورد میفرماید: «وَ جَعَلْناها وَ ابْنَها آيَةً لِلْعالَمينَ»[3]، یعنی ولادت حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) بدون وجود پدر و به اِذن الله صورت گرفته و یکی از معجزات حقّ سبحان محقّق شده است.
وقتی حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) بانوی مقدّسِ دِیر و زنی با آن طهارت و قداست و پاکی، سه روز غیبت کرده و بعد از سه روز با کودکی در آغوش به میان قوم برگشتند، قوم همین که این صحنه را دیدند، گفتند: «يا اُخْتَ هارُونَ ما كانَ اَبُوكِ امْرَاَ سَوْءٍ وَ ما كانَتْ اُمُّكِ بَغِيّاً»[4] ای مریم، پدر و مادر تو بدکاره نبودند، این بچه چیست در بغل تو؟ قبل از تولّد حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) فرشتۀ الهی (جناب جبرئیل(عَلَيهِ السَّلام)) بر حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) نازل شدند و امر الهی را اینگونه ابلاغ نمودند که: «اِنَّما اَنَا رَسُولُ رَبِّكِ لِاَهَبَ لَكِ غُلاماً زَكِيّاً»[5] ای مریم! آمدهام برای تو پسری پاکیزه ببخشم. حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) در جواب گفتند: اين امر چگونه ممکن است، درحالی که هیچ مردی با من تماس پیدا نکرده است «اَنّى يَكُونُ لی غُلامٌ وَ لَمْ يَمْسَسْنی بَشَرٌ وَ لَمْ اَكُ بَغِيّاً»[6]، جناب جبرئیل(عَلَيهِ السَّلام) عرض کردند که: این خواست الهی و معجزۀ پروردگار است که بر اساس حکمت بـالغۀ الهی صورت گرفته تا معجزه و نشانهای برای عالمیان باشد «كَذلِكِ قالَ رَبُّكِ هُوَ عَلَیَّ هَيِّنٌ وَ لِنَجْعَلَهُ آيَةً لِلنّاسِ وَ رَحْمَةً مِنّا وَ كانَ اَمْراً مَقْضِيّاً»[7]. وقتی درد زایمان برای حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) حاصل شد، به مکان دوری منتقل شدند و در کنار نخلی زایمان کردند و حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) پا به عرصۀ وجود نهادند «فَحَمَلَتْهُ فَانْتَبَذَتْ بِهِ مَكاناً قَصِيّاً﴿22﴾ فَاَجاءَهَا الْمَخاضُ اِلى جِذْعِ النَّخْلَةِ...﴿23﴾»[8]. حضرت عيسی(عَلَيهِ السَّلام) بعد از ولادتشان، مادر را مورد خطاب قرار دادند که: از این چشمهای که خداوند جوشانیده بنوش و از آن درخت خرمایی که رویانیده استفاده کن و محزون نباش و اگر تو را مورد سؤال قرار دادند، اشاره کن و بگو مؤظّف به روزۀ گفتار هستم «فَناداها مِنْ تَحْتِها اَلاّ تَحْزَنی قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيّاً﴿24﴾ وَ هُزّی اِلَيْكِ بِجِذْعِ النَّخْلَةِ تُساقِطْ عَلَيْكِ رُطَباً جَنِيّاً﴿25﴾ فَكُلی وَ اشْرَبی وَ قَرّی عَيْناً فَاِمّا تَرَيِنَّ مِنَ الْبَشَرِ اَحَداً فَقُولی اِنّی نَذَرْتُ لِلرَّحْمنِ صَوْماً فَلَنْ اُكَلِّمَ الْيَوْمَ اِنْسِيّاً﴿26﴾»[9]. بعد از اینکه حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) فرزند به بغل به میان قوم بنی اسرائیل برگشتند و مورد تهمت قرار گرفتند، به حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) که در آغوششان بود، اشاره کردند، و آنها گفتند: این طفل چگونه میتواند سخن گوید؟ «فَاَشارَتْ اِلَيْهِ قالُوا كَيْفَ نُكَلِّمُ مَنْ كانَ فِی الْمَهْدِ صَبِيّاً»[10]، در آن هنگام حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) لب به سخن گشوده و به پاکی خودشان و مادرشان و نبوّت اقرار و اعتراف کردند «قالَ اِنّی عَبْدُ اللهِ آتانِیَ الْكِتابَ وَ جَعَلَنی نَبِيّاً﴿30﴾ وَ جَعَلَنی مُبارَكاً اَيْنَ ما كُنْتُ وَ اَوْصانی بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيّاً﴿31﴾»[11]. قوم بنی اسرائیل با وجود اینکه این معجزۀ بزرگ را به چشم خود دیدند، لکن باز گرفتار تهمت عظیم شدند و به آن بانوی پاک و مطهّر، نسبت زنا دادند و به این علّت خدای سبحـان بـارهـا از پـاکدامنی حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) دفاع میفرماید. تهمت به حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) چنان تهمت بزرگی بود که در ردیف کفر قلمداد شد «وَ بِكُفْرِهِمْ وَ قَوْلِهِمْ عَلى مَرْيَمَ بُهْتاناً عَظيماً».
مطلب قابل توجه اين است که: همسران و مادران حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) گرفتار انحرافات اعتقادی میشوند، لکن گرفتار انحراف اخلاقی نمیگردند. همانند همسران حضرات نوح و لوط(عَلَيهِما السَّلام) که هر دو با وجود اینکه در خانۀ رسالت و مهد نبوّت زندگی میکردند، لکن با دشمنان همکاری کردند و به همسرانشان که پیامبر بودند، ایمان نیاوردند و شروع به مخالفت با ایشان کردند «ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذينَ كَفَرُوا امْرَاَتَ نُوحٍ وَ امْرَاَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللهِ شَيْئاً وَ قيلَ ادْخُلاَ النّارَ مَعَ الدّاخِلينَ»[12]. خدای سبحان در اواخر سورۀ مبارکۀ تحریم، چهار زن را به عنوان نمونه بیان فرموده است که دو زنِ منحرف و بیراه و تبهکار، و دو زنِ پاک و موحّد میباشد که دو نمونه از زنان منحرف، همسران حضرت نوح و حضرت لوط(عَلَيهِما السَّلام) میباشند و دو نمونه از زنان پاک و موحّد، بانو آسیه، همسر فرعون و حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) هستند. بانو آسیه همسر فرعون با وجود اینکه در خانۀ فرعونی زندگی میکردند که ادّعـای خدایی و ربوبیّت مینمود و ندای «اَنَا رَبُّكُمُ الْاَعْلى»[13] سر میداد، به حضرت موسی(عَلَيهِ السَّلام) ایمان آوردند و با فرعون مخالفت کردند، و دیگری حضرت مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) است که خدای سبحان از حریم عفّت و پاکدامنی ایشان دفاع فرمود «وَ ضَرَبَ اللهُ مَثَلاً لِلَّذينَ آمَنُوا امْرَاَتَ فِرْعَوْنَ اِذْ قالَتْ رَبِّ ابْنِ لی عِنْدَكَ بَيْتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمينَ﴿11﴾ وَ مَرْيَمَ ابْنَتَ عِمْرانَ الَّتی اَحْصَنَتْ فَرْجَها فَنَفَخْنا فيهِ مِنْ رُوحِنا وَ صَدَّقَتْ بِكَلِماتِ رَبِّها وَ كُتُبِهِ وَ كانَتْ مِنَ الْقانِتينَ﴿12﴾»[14].
پس به مادر حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) نسبت فساد اخلاقی دادند و حضرت عیسی(عَلَيهِ السَّلام) را ناپاک زاده نامیدند، ولی خدای سبحان مکرّر از ایشان دفاع میفرماید. همچنین در سورۀ مبارکۀ نور به سبب اینکه به یکی از همسران حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) نسبت فساد اخلاقی داده شده بود، میفرماید: «هذا بُهْتانٌ عَظيم»[15]. در روایات حضرات ائمّۀ اطهار(عَلَيهِم السَّلام) نیز از پاکدامنی همسران حضرت پیامبر اسلام(صَلَّیاللهُعَلَيهِوَآلِهِ) شدیداً دفاع شده است. افرادی که بهتان زدند و کسانی که شایعه پراکنی کردند و این تهمت را شیوع و گسترش دادند، همگی مسئولیت سنگینی در پیشگاه الهی دارند و خدای سبحان هیجده آیۀ شریفه در رد این تهمت و شایعه پراکنی نازل فرمود که البته این هیجده آیۀ شریفه در مورد تهمت زنندگان نیست، بلکه در مورد شایعه پراکنان است که این تهمت ها را شیوع داده و پراکنده ساختند و به این ترتیب این حقیقت را میرساند که انسان تا چه حدّ در مورد شایعه پراکنی مسئول است. برخی افراد، تهمت نمیزنند، ولی شایعه پراکنی میکنند و شایعـات را منتشر میکنند و گسترش میدهند که چنین کسانی هم دارای مسئولیت عظیم در پیشگاه الهی هستند. حال ملاحظه میشود که در فضای مجازی، چقدر آبروها در معرض خطر قرار میگیرد و تاراج میشود و انسان در این مورد دارای چه مسئولیّت عظیمی است.
[1]- همانا خداوند برگزید تو را و پـاک گردانید تو را و برتری داد تو را بر زنـان جهانیان (مبـارکه آل عمران/۴۲).
[2]- اِنَّما سُمِّيَتْ فاطِمَةُ مُحَدَّثَةً لِاَنَّ الْمَلائِكَةَ كانَتْ تَهْبِطُ مِنَ السَّماءِ فَتُناديها كَما تُنادی مَرْيَمَ بِنْتَ عِمْرانَ فَتَقُولُ يا فَاطِمَةُ اِنَّ اللَّهَ اصْطَفاكِ وَ طَهَّرَكِ وَ اصْطَفاكِ عَلى نِساءِ الْعالَمينَ يا فاطِمَةُ اقْنُتی لِرَبِّكِ وَ اسْجُدی وَ ارْكَعی مَعَ الرّاكِعينَ فَتُحَدِّثُهُمْ وَ يُحَدِّثُونَها فَقالَتْ لَهُمْ ذاتَ لَيْلَةٍ اَ لَيْسَتِ الْمُفَضَّلَةُ عَلى نِساءِ الْعالَمينَ مَرْيَمَ بِنْتَ عِمْرانَ فَقالُوا اِنَّ مَرْيَمَ كانَتْ سَيِّدَةَ نِساءِ عالَمِها وَ اِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَكِ سَيِّدَةَ نِساءِ عالَمِكِ وَ عالَمِها وَ سَيِّدَةَ نِساءِ الْاَوَّلينَ وَ الْآخِرين (بحارالانوار، ج43، ص78).
[3]- و قرار دادیم او و پسرش را نشانه ای برای عالمیان (مبارکه انبیاء(عَلَيهِم السَّلام)/۹۱).
[4]- ای خواهر هارون، نبود پدرت مرد بدی و نبود مادرت بدکاره (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۲۸).
[5]- اين است و جز این نیست که من فرستادۀ پروردگار تو هستم تا ببخشم به تو پسری پاک و پاکیزه (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/19).
[6]- چگونه باشد برای من پسری، درحالی که مسّ نکرده مرا بشری و نبودهام بدکاره (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۲۰).
[7]- اينچنین فرمود پروردگارت که آن بر من آسان است و قرار دادم او را معجزهای برای مردمان و رحمتی از سوی ما و باشد امری قرار داده شده (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۲۱).
[8]- پس حمل کرد آن را، پس کناره گزید با او در جایی دور﴿22﴾ پس آورد او را درد زایمان به سوی تنۀ درخت خرما...﴿23﴾ (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۲۲و۲۳).
[9]- پس ندا داد (حضرت عيسی(عَلَيهِ السَّلام)) حضرت مريم(سَلامُ اللهِ عَلَيها) را از زير پای مادرش اينکه غمگین نباش، به تحقیق پروردگارت از زیر پای تو نهر آبی پدید آورده است﴿24﴾ و تنۀ خرما را به سوی خود بجنبان تا برایت خرمای تازه و از شاخه چیده بریزد﴿25﴾ پس (از اين غذاى لذيذ) بخور؛ و (از آن آب گوارا) بنوش؛ و چشمت را (به اين مولود جديد) روشن دار! و هرگاه كسى از انسانها را ديدى، (با اشاره) بگو: به درستی که من نذر کردهام برای خدای رحمان روزه ، پس سخن نمیکنم امروز انسانی را﴿26﴾ (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۲۴و۲۵و26).
[10]- (مريم (سَلامُ اللهِ عَلَيها)) به او اشاره كرد؛ گفتند: چگونه با كودكى كه در گهواره است سخن بگوييم؟ (مبارکه مريم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/29).
[11]- گفت: همانا من بنده خداوند هستم، داد مرا کتاب و قرار داد مرا نبی﴿30﴾ و قرار داد مرا مبارک هرجا که باشم و وصیّت نمود مرا به نماز و زکات تا زمانی که زندهام﴿31﴾ (مبارکه مریم(سَلامُ اللهِ عَلَيها)/۳۰و۳۱).
[12]- زد خداوند مثلی برای آنان که کافر شدند زنِ حضرت نوح(عَلَيهِ السَّلام) و زنِ حضرت لوط(عَلَيهِ السَّلام) را که بودند زیر نکاح دو بنده از بندگان ما که شایسته بودند، پس خیانت کردند آن دو را، پس بینیاز نکردند از آن دو از خداوند چیزی را و گفته شد داخل شوید در آتش با داخل شوندگان (مبارکه تحریم/۱۰).
[13]- من پروردگار بزرگ شمایم (مبارکه نازعات/۲۴).
[14]- و زد خداوند مثلی برای آنان که ایمان آوردند، زن فرعون را، آنگاه که گفت: پروردگار من بنا کن برای من نزد خودت خانهای در بهشت و نجاتم ده از فرعون و از اعمال او و نجاتم بده از گروه ستمکاران﴿11﴾ و مریم دختر عمران که نگهداری کرد دامنش را، پس دمیدیم در او از روحمان و تصدیق کرد سخنان پروردگارش را و کتابهایش را و بود از اطاعت کنندگان﴿12﴾ (مبارکه تحریم/۱۱و۱۲).
[15]- اين بهتانی بزرگ است (مبارکه نور/۱۶).