جملۀ شریفۀ «رُسُلاً مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ» بیـانگر یکی دیگر از پیامهای مشترک حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) است. خداوند متعال پیوسته برای امّتها پیامبر ارسال فرموده است «ثُمَّ اَرْسَلْنا رُسُلَنا تَتْرا...»[1] و تبلیغات حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) بر محور بشارت و انذار استوار است و خدای سبحان این دو مسئله را در ارسال حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) پیام مشترک قرار داده است و تمام پیامبران، بشارت دهندگان و انذارکنندگان می باشند، چراکه تمام حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) برای تربیت و هدایت انسانها ارسال و اعزام گشته اند و تربیت انسان، به صورت یک بعدی و تنها با بشارت مطلق، یا انذار کامل نخواهد بود.
خدای سبحان با آیه آیۀ قرآن کریم نیز درصدد تربیت بندگانش است و آن معلّم ازل و ابد، پیوسته بندگانش را تربیت میکند و خودِ خدای سبحان هم بشارت دهنده و انذار کننده می باشد، همانطور که می فرمايد: «نَبِّئْ عِبادی اَنّی اَنَا الْغَفُورُ الرَّحيم﴿49﴾ وَ اَنَّ عَذابی هُوَ الْعَذابُ الْاَليمُ﴿50﴾»[2] بندگانم را آگاه کن که من خدای بخشنده و مهربان هستم، ولی در برابر تبهکاران عذابی الیم دارم.
پس یکی از پیامهای مشترک حضرات انبیاء(عَلَيهِم السَّلام) دعوت به سوی خداپرستی بر محور بشارت و انذار است و به این ترتیب خدای سبحان، راه تربیت صحیح را میآموزد که تعالیم علماء و معلّمان و مربّیان و پدران و مادران محترم نیز باید بر اساس بشارت و انذار باشد. آری، خدای سبحـان، بـه این ترتیب، الی یوم القیامه درس میدهد که معلّمان و مربّیان و والدین محترم باید در تربیت و هدایت متعلّمان و فرزندان، دو اصل مشترک بشارت و انذار را در صدر و سرلوحه قرار دهند. اگر معلّم یا پدر و مادر، متعلّمان یا فرزندان را فقط از غضب و عذاب الهی بترسانند و چنین تفهیم کنند که اگر دست از پا خطا کنند، گرفتار کیفر الهی میشوند، تربیتشان درست جواب نمیدهد و متعلّمان و فرزندان گرفتار یأس و ناامیدی میشوند. همچنین اگر تنها به رحمت الهی و بهشت امیدوار کنند، باز تربیت و هدایت ناقص بوده و کارساز و مفیدفایده نخواهد بود. هرچند که رحمت خداوند بر غضبش غلبه دارد «وَ رَحْمَتی وَسِعَتْ كُلَّ شَیْءٍ»[3]، «سَبَقَتْ رَحْمَتُهُ غَضَبَهُ»[4]، امّا در برابر تبهکاران، عذاب و کیفر هم اِعمال میکند و گرفتار عذاب الیم مینماید و این امر درس و پیام جاویدان برای معلّمان و مربّیان و والدین محترم است که مبادا در تربیت متعلّمان و فرزندان یک بُعدی پیش روند.
قرآن کریم برای عصر و زمان خاصّی نازل نشده است. «شخصى از امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) پرسيد: چيست كه قرآن در مواقع نشر و درس، جز تازگى و شادابى نمىافزايد؟ فرمودند: زيرا كه خداوند آن را براى زمان خاصّى نازل نفرمود، و همينطور براى مردم معيّنى نفرستاد، و آن در هر زمانى جديد و تازه است، و براى هر قومى تا قيامت نوآورى و خرّمى و شادابى دارد»[5]. بیانـات قرآن کریم، تـاریخ مصرف ندارند و الی یوم القیـامه انسـان تربیت میکنند و عبـد میپرورانند. در بیان نورانی دیگری از امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) در مورد قرآن کریم آمده است: «اِنَّ الْقُرْآنَ حَیٌّ لَمْ یَمُتْ وَ اِنَّهُ یَجْری کَما یَجْرِی اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ کَمـا یَجْرِی الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ یَجْری عَلی آخِرِنـا کَما یَجْری عَلی اَوَّلِنا»[6] قرآن زنده ای است که هرگز نمی ميرد و جاری است همانگونه که شب و روز در جريان هستند و همانطور که خورشيد و ماه در جريان هستند، و بر آخرينِ ما جاری است، همانگونه که بر اوّلين ما جاریست. همانطور که خورشید زمانی بر عاد و ثمود میتابید، و امروز هم بر ما میتابد، همانگونه نیز قرآن کریم، هم در عصر و زمان نزولش پیام داشت و هم امروز پیام میدهد و به روز و تازه است و هیچ وقت گرد کهنگی و فرسودگی بر آن نمینشیند «اِنَّ لِلْقُرْآنِ مَعانٍ یُعَرِّفُهُ الزَّمان»[7]. قرآن نه تنها فرسوده نمیشود، بلکه بـا پیشرفت علوم، پرده هايی از حقایق آن برداشته میشود.
[1]- سپس فرستادیم رسولانمان را از پی هم... (مبارکه مؤمنون/۴۴).
۱- خبر بده به بندگانم اینکه من غفور و مهربان هستم﴿49﴾ و اینکه عذاب من آن است عذاب دردناک﴿50﴾ (مبارکه حجر/49و50).
[3]- و رحمتم فرا گرفته همه چیز را (مبارکه اعراف/۱۵۶).
[4]- سبقت گرفته رحمتش بر غضبش (مفاتیح الجنان، فرازی از دعای جوشن کبیر).
[5]- اِنَّ رَجُلاً سَاَلَ اَباعَبْدِ اللَّهِ(عَلَيهِ السَّلام) ما بالُ الْقُرْآنِ لا يَزْدادُ عِنْدَ النَّشْرِ وَ الدِّراسَةِ اِلّا غَضاضَةً فَقالَ لِاَنَّ اللَّهَ لَمْ يُنْزِلْهُ لِزَمانٍ دُونَ زَمانٍ وَ لا لِناسٍ دُونَ ناسٍ فَهُوَ فی كُلِّ زَمانٍ جَديدٌ وَ عِنْدَ كُلِّ قَوْمٍ غَضٌّ اِلى يَوْمِ الْقِيامَة (عيون اخبار الرضا(عَلَيهِ السَّلام)، ج2، ص87).
[6]- بحارالانوار، ج35، ص403
[7]- همانا برای قرآن معناهایی وجود دارد که معرّفی می کند آن را گذر زمان.