خدای سبحان در آیات شریفۀ سابق، بخشی از کارشکنی ها و تبهکاری ها و بیراهه روی ها و دشمنی ها و عناد و لجاج بنی اسرائیل و قوم یهود را بیان فرمود که سرسخت ترین دشمنان اسلام می باشند تا مسلمانان، دشمنان خود را بشناسند و از آسیب های وارده از سوی آنها در امان باشند. در بخش بعدی آیات استفاده شد که آنچه در دین مبین اسلام تحریم شده، تماماً به نوعی به ضرر بندگان خداوند است، حال یا ضرر اعتقادی یا اخلاقی یا ایمانی یا جسمانی و... به هر حال آنچه که خداوند برای انسان تحریم فرموده، از جهاتی برای انسان ضرر دارد. اگر خدای سبحان، ربا یا شراب را تحریم فرموده، به دلیل ضررهایی است که به انسان وارد میکند. شراب علاوه بر مضرّات روحی و جسمی برای انسان، موجب زوال عقل می گردد و عقل است که انسـان را از سایر موجودات متمایز می کند، ولذا شراب به دلیل ضرر عمده ای که به عقل دارد، به شدّت نهی شده و وعده های کیفری شدیـدی از سوی حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) در مورد شرابخواران داده شده است. حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) می فرمایند: «مَنْ شَرِبَ الْخَمْرَ اَتٰی عَطْشانَ يَوْمَ الْقِيمَةِ»[1] شراب خوار در روز قیـامت، تشنـه وارد عـالم محشر می شود. همچنین فرمودند: «خداوند چهـار کس را به بهشت راه نمی دهد و از نعمت هايش برخوردار نمی سـازد، يکی آنکه شراب می خورد و يکی آنکه ربا می گيرد و ديگر، کسی که به ناحق مال يتيم می خورد و ديگری، کسی که پدر و مـادر را از خود ناخشنود می کند (عاق والدين)»[2]. در موردی نيز فرمودند: «مَنْ شَرِبَ خَمْراً خَرَجَ نُورُ الْايمانِ مِنْ جَوْفِهِ»[3] هرکس شراب بنوشد، نور ايمان از ضميرش خارج می شود.
حضرت امام رضا(عَلَيهِ السَّلام) می فرمايند: «خداوند تبارک و تعالی هيچ خوردنی و نوشيدنی را حلال نکرده است، مگر آنکه در آن سود و صلاحی بوده و هيچ خوردنی و نوشيدنی را حرام ننموده، مگر آنکه در آن زيان و نابودی و فسادی بوده است. پس هر چيزِ سودمند و نيروبخش جسم که باعث تقويت بدن است، حلال شده و هر چيزی که قوای جسمانی را از بين ببرد، يا موجب مرگ شود، حرام است»[4]. از حکیم، کـارِ بدون حکمت صـادر نمی شود و بـه فرمودۀ امـام صادق(عَلَيهِ السَّلام) «لَيْسَ فی حَرامٍ شِفاءٌ»[5] در حرام شفائى نيست. گاهی چنین مطرح می شود که برای درمان برخی از بیماری ها، مصرف شراب به مقدار کم توصیه شده و مانعی ندارد، درحالی که بر اساس بیان نورانی مذکور معلوم می گردد که خداوند در حرام شفاء قرار نداده است. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) می فرمایند: «حَلالُ مُحَمَّدٍ حَلالٌ اَبَداً اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ حَرامُهُ حَرامٌ اَبَداً اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ»[6] حلالِ حضرت محمد(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) هميشه تا روز قيامت حلال است و حرامِ او هميشه تا روز قيـامت حرام است. همچنین از حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) مذکور است: «حلال آن است كه خداوند در قرآن حلال كرده باشد و حرام آن است كه خداوند در قرآن حرام كرده باشد»[7]. آنچه که خدای سبحان تحریم فرموده، تحت هیچ شرایطی در زمان های بعدی و با تغییر شرایط تبدیل به حلال نمی گردد و آنچه که خدای سبحان نهی فرموده، به عناوین مختلف به ضرر انسان است، به عنوان نمونه: یک علّت عمده از نهی مال حرام، علاوه بر مضرّات روحی و جسمانی، این است که موجب می شود حرف حق در انسان نفوذ نکند. در واقعۀ عاشورا وقتی حضرت امام حسین(عَلَيهِ السَّلام)، آن مطالب حیات بخش را که سنگ را آب می کرد، برای لشکر عمر سعد بیان فرمودند، لکن تأثیری ننمود، آن بزرگوار فرمودند: «شما عموماً امر مرا اطاعت نمىكنيد، گوش به سخن من نمی دهيد، زيرا شكمهاى شما از حرام پر شده و به قلبهاى شما مُهر (قساوت) زده شده است»[8]. مـال حرام بـاعث می شود که سخن حق در قلب انسان نفوذ ننماید.
[1]- آنکه شراب می نوشد، در قيامت تشنه می آید (نهج الفصاحه، حديث3027).
[2]- اَرْبَعَةٌ حَقٌّ عَلَى اللَّهِ تَعالى اَنْ لا يُدْخِلَهُمُ الْجَنَّةَ وَ لا يُذيقَهُمْ نَعيمَها مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ آكِلُ الرِّبا وَ آكِلُ مالِ الْيَتيمِ بِغَيْرِ حَقٍّ وَ الْعاقُّ لِوالِدَيْهِ (نهج الفصاحه، حديث254).
[3]- نهج الفصاحه، حديث3028
[4]- اَنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وَ تَعالى لَمْ يُبِحْ اَكْلًا وَ لا شُرْباً اِلّا ما فيهِ مِنَ الْمَنْفَعَةِ وَ الصَّلاحِ وَ لَمْ يُحَرِّمْ اِلّا ما فيهِ الضَّرَرُ وَ التَّلَفُ وَ الْفَسادُ فَكُلُّ نافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فيهِ قُوَّةٌ لِلْبَدَنِ فَحَلالٌ وَ كُلُّ مُضِرٍّ يَذْهَبُ بِالْقُوَّةِ اَوْ قاتِلٍ فَحَرامٌ (بحارالانوار، ج62، ص166).
[5]- الکافی، ج8، ص193
[6]- الکافی، ج1، ص58
[7]- الحلال ما احلّ اللَّه في كتابه و الحرام ما حرّم اللَّه في كتابه (گلهاى جاويدان(هزار كلمه قصار)، ص197).
[8]- كُلُّكُمْ عاصٍ لِاَمْری غَيْرُ مُسْتَمِعٍ قَوْلی فَقَدْ مُلِئَتْ بُطُونُكُمْ مِنَ الْحَرامِ وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِكُم (بحارالانوار، ج45، ص8).