گاهی عهد و پیمان ها و عقود در میان انسانها برقرار است که آن هم به دو بخش تقسیم میشود: یکی در حوزۀ خانواده و دیگری در حوزۀ اجتماع که هر کدام جلوهای از عهد الهی هستند.
عهد و پیمان در حوزۀ خانواده عبارت است از اینکه: ازدواج، پیمان الهی و عهد پروردگار است و احترام به عهد و پیمان زناشویی از طریق زن و شوهر لازم الاجراست و زن و شوهر موظفند که حقوق همدیگر را رعایت کنند و ضایع ننمایند و به همدیگر احترام قائل شوند و نسبت به همدیگر حالت لباس داشته باشند «هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ اَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن»[1]. رعایت این عهد و پیمانها واجب و ضروری است، چراکه جلوهای از جلوههای عهد الهی است.
البته بعضی از عهد و پیمانها میان زن و شوهر وجود دارد که روی کـاغذ آورده نشده و بـه صورت شفاهی گفته شده است که لازم الاجراست، بمانند اینکه: شوهر تعهّد کرده که زنش را به حج ببرد یا از شهری که هستند، خارج نکند، و یا پدر و مادر به فرزندشان قول میدهند که برایش یک وسیلۀ ورزشی و... بخرند یا وسایل ازدواج او را فراهم کنند که تمام اینها پیمان های شفاهی و لازم الرّعایه هستند و در صورتی که پدر و مادر، خلاف وعده نمایند، تأثیر منفی بر فرزندان دارد و علاوه بر اینکه فرزندان را عهدشکن و قانون شکن پرورش میدهد، اعتماد فرزندان را هم نسبت به پدر و مادر سلب مینماید.
عهد و پیمان در حوزۀ اجتماع نیز شامل تمام عهدهای مربوط به مسائل سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و... میگردد. تمام انسانها به رعایت حقوق همدیگر و احترام به حقوق مردم توصیه شدهاند. مؤمنین بر گردن همدیگر حق و حقوق دارند و توصیه شده که دیگران را بر خـود مقدّم شمـارند. از پرمسئولیّت بودن مسئلۀ حقّ النّاس میتوان درک کرد که رعایت حقوق مردم چقدر اهمیّت دارد و امر الهی است که مؤمنین، احترام به عهد و پیمان ها داشته باشند.
در حوزۀ اجتماع نیز مانند حوزۀ خانواده، برخی وعدهها و قول و قرارهاست که بر روی کاغذ نیامده و مکتوب نیست، ولی لازم الرّعایه میباشد؛ به عنوان نمونه: قول و قرارهایی که میان مؤمنین برقرار میشود، بمانند تعیین وقت ملاقات یا تعیین وقت شروع درس و جلسه از طرف معلّم و مربی که همه جلوهای از جلوههای عهد الهی و لازم الرّعایه هستند «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اَوْفُوا بِالْعُقُودِ».ِ آن معلّم و مربی که به رعایت وقت مقیّد نیست و در موعد مقرر در جلسه حاضر نمیشود، چگونه میتواند آیۀ شریفۀ «يا اَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ»[2] را معنا و تفسیر نماید؟!
از نمونههای دیگر عهدهایی که در حوزۀ اجتماع مطرح میباشد، این است که کارمندی که شغلی را عهدهدار شده و متعهّد گشته که در ساعت معیّنی در سر کار حاضر شود و در وقت معیّنی کار خود را تعطیل نماید، در صورتی که خلاف آن عمل نماید، مصداقی از عهدشکنی محسوب میشود.