عهد پروردگار و عقدهای مربوط به خداوند متعال شامل چند بخش است: گاهی عهد با خود خدای سبحان از طریق قرآن کریم است. هر آنچه که خداوند امر فرموده، به این سبب که امر الهی است، عهد خداوند میباشد. همانطور که کُتُب آسمانی قبلی (تورات و انجیل) عهد الهی هستند، قرآن کریم نیز عهد پروردگار میباشد. حضرت امام صادق(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «قرآن عهد خداوند و فرمان او است بر خلقش، پس سزاوار است براى شخص مسلمان كه در اين عهد و فرمان خداوند نظر افكند و روزى پنجاه آيه از آن بخواند»[1]. هرآنچه خداوند به بندگانش امر فرموده، همان عهد است. نماز، عهد است، روزه عهد است، حج عهد است، خمس و زکات عهد هستند. آری وقتی خودِ قرآن عهد است، تمام فرامین الهی نیز عهد پروردگار میباشند. از اینرو کسانی که واجبی را ترک میکنند و از حرامی پرهیز نمینمایند، به عهد خداوند وفا نمیکنند.
فرامین الهی و عهد پروردگار در اصول و فروع و اعتقاد و اخلاق و اعمال میباشد. هرآنچه که خداوند امر فرموده، عهد است. راستگویی در اخلاق عهد است. رعایت حجاب، عهد الهی است و کسانی که رعایت نمیکنند، ناقضین عهد الهی میباشند.
خدای سبحان، گاهی احکام خود را از طریق قرآن صامت به بندگانش میرساند و گاهی از طریق قرآن ناطق ابلاغ میفرماید. علّت اینکه حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) قرآن ناطق نامیده شدند، این است که آیه آیۀ قرآن مکتوب را آن بزرگواران به نطق میآورند. و اینکه به قرآن کریم، صامت گفته شده، این است که حتماً باید در کنار آن، حضرات معصومین(عَلَيهِم السَّلام) که قرآن ناطق هستند، قرار گیرند تا آیه به آیۀ آن را به نطق و بیـان درآورند، همـانطور که حضرت امام علی(عَلَيهِ السَّلام) فرمودند: «از قرآن بخواهيد تا سخن گويد، كه هرگز سخن نمىگويد، امّا من شما را از معارف آن خبر مىدهم»[2]. قرآن ناطق که حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) و آل طاهرین میباشند، جز سخن خداوند، سخنی ندارند «وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى﴿3﴾ اِنْ هُوَ اِلاّ وَحْیٌ يُوحى﴿4﴾»[3]، ولذا هر آنچه که آنان بفرمایند، عهد الهی است.
پس تعالیم حضرت پیامبر اسلام(صَلَّی اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ) و امامان(عَلَيهِم السَّلام) هر کدام جلوهای از جلوههای عهد پروردگار میباشد و درواقع به وفای عهد پروردگار برمیگردد.
[1]- اَلْقُرْآنُ عَهْدُ اللَّهِ اِلى خَلْقِهِ فَقَدْ يَنْبَغی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ اَنْ يَنْظُرَ فی عَهْدِهِ وَ اَنْ يَقْرَاَ مِنْهُ فی كُلِّ يَوْمٍ خَمْسينَ آيَة (الکافی، ج2، ص609).
[2]- ذلِكَ الْقُرْآنُ فَاسْتَنْطِقُوهُ وَ لَنْ يَنْطِقَ وَ لَكِنْ اُخْبِرُكُمْ عَنْهُ (نهج البلاغه، فرازی از خطبه158).
[3]- و سخـن نـمی گـويـد از روی هـوی و هـوس﴿3﴾ نيست آن مگر وحيـی کـه وحـی کـرده می شود﴿3﴾ (مبارکه نجم/3و4).